BABSKIE SPRAWY

BABSKIE SPRAWY

„Wizyta u ginekologa” to hasło, które u wielu kobiet budzi mieszane uczucia. Z jednej strony wiadomo, każda z nas potrzebuje od czasem konsultacji ze specjalistą od narządów rodnych, z drugiej – pojawia się obawa związana z naruszeniem granic intymności i samym przebiegiem wizyty, który nie jest tak oczywisty, jak np. wizyta u lekarza rodzinnego. Niezbyt przejrzysta organizacja opieki zdrowotnej także nie sprzyja korzystaniu z możliwości, które mogą ułatwić życie wielu kobietom. Oto garść informacji, które być może pomogą zaplanować udaną wizytę ginekologiczno-położniczą.

Znajdź dla siebie najlepszą opiekę!

Zanim zaczniesz szukać specjalistów poświęć trochę czasu na określenie, na czym najbardziej ci zależy — i to zarówno, jeśli chodzi o kompetencje zawodowe, jak i umiejętności komunikacyjne, podejście do pacjentki. Lekarze i położne specjalizują się w różnych tematach i warto poszukać kogoś, kto odpowiada naszym konkretnym potrzebom. Sporo informacji można znaleźć na forach internetowych, warto też porozmawiać z koleżankami o ich doświadczeniach.

Kiedy uda się znaleźć odpowiednie osoby korzystanie z opieki ginekologiczno-położniczej może się okazać dużo mniej stresujące i krępujące, a ty będziesz miała poczucie komfortu i bezpieczeństwa.

Krótki przewodnik po opiece położniczo-ginekologicznej w Polsce

Z porady lekarza ginekologa-położnika można w Polsce skorzystać w ramach ubezpieczenia albo prywatnie. Zanim umówimy się na wizytę, warto upewnić się, czy będziemy za nią płacić, czy nie, bo nie zawsze jest to oczywiste. Do lekarza na kontrakcie NFZ możemy czekać w dość długiej kolejce, za to wystawione przez niego recepty i skierowania na badania są objęte częściową lub całkowitą refundacją (wiele leków dla kobiet w ciąży jest bezpłatnych). Decydując się gabinet prywatny mamy większą swobodę wyboru specjalisty, zwykle krótszy czas oczekiwania na poradę, ale wszystkie zalecone leki i badania będą pełnopłatne. Nie bez znaczenia jest to, w jakim szpitalu pracuje lekarz, do którego idziemy, bo w razie konieczności hospitalizacji zwykle właśnie do niego kieruje do swojego oddziału, a dzięki temu można liczyć na ciągłość opieki.

Niezależnie od tego, jakiego lekarza wybrałaś dobrze skorzystać ze wsparcia położnej. Ciągle zbyt mało osób wie o tym, że położne w naszym kraju zajmują się kobietami w każdym wieku, od narodzin do śmierci, a nie tylko młodymi mamami. Podobnie jak lekarze położne pracują w szpitalach, poradniach, prowadzą indywidualne praktyki, a ich usługi mogą być refundowane przez NFZ lub trzeba za nie zapłacić z własnej kieszeni.

• Nawet, jeśli nie jesteś tego świadoma prawdopodobnie jesteś zadeklarowana do położnej środowiskowo-rodzinnej w tej samej poradni, gdzie składałaś deklarację do lekarza rodzinnego. Masz jednak prawo wyboru położnej i możesz zmienić deklarację, jeśli znajdziesz osobę bardziej ci odpowiadającą. Na opiece dobrej położnej można sporo zyskać, ponieważ: 
• Położna może polecić lekarza ginekologa, opowie o badaniach, które warto wykonać w twojej konkretnej sytuacji oraz o tym, jak się do nich przygotować.
• Od położnej możesz otrzymać informacje dotyczące np. tego, gdzie znaleźć gabinet dostępny dla osób z niepełnosprawnością, jak najlepiej umówić się na wizytę.
• Jeśli planujesz ciążę to położna powie ci, jak się do niej przygotować, może też poprowadzić ciążę i objąć cię edukacją przedporodową w formie szkoły rodzenia lub indywidualnie, także u ciebie w domu (usługa dostępna w ramach NFZ)
• Część położnych ma uprawnienia do wystawiania recept i skierowań na badania, niektóre badania np. pobieranie wymazu cytologicznego czy badanie piersi to domena położnych
• Niektóre położne środowiskowe mogą towarzyszyć ci podczas porodu w szpitalu, mogą też wskazać, w którym szpitalu można skorzystać z indywidualnej opieki położnej, wskażą z kim umówić się na poród w domu.
• Położna środowiskowa odwiedzi cię w domu po narodzinach dziecka, żeby wyjaśnić tajniki pielęgnacji malucha, karmienia piersią i połogu.
• Na wizyty domowe położnej możesz też liczyć, kiedy wymagasz fachowej opieki np. po operacji ginekologicznej.

Położne, podobnie jak lekarze, mogą mieć prywatną praktykę – wtedy ich usługi są płatne.

Wizyta u ginekologa – kiedy?

Wizyta u lekarza ginekologa-położnika konieczna jest w razie pojawienia się kłopotów natury ginekologicznej np. zaburzeń miesiączkowania, bólów w dole brzucha, krwawień, plamień, kłopotów z nietrzymaniem moczu oraz we wszystkich sprawach związanych z rodnością (ciąża, poród, połóg, antykoncepcja). Ważnym aspektem opieki ginekologiczno-położniczej jest profilaktyka, czyli działania mające na celu zachowanie zdrowia. Chodzi przede wszystkim o okresowe badania ginekologiczne z wymazem cytologicznym czy badanie piersi – powinny być one wykonywane raz w roku. Obydwa te badania może wykonać w swoim gabinecie położna, która dodatkowo poinstruuje jak prawidłowo samej badać piersi.

Dla większości kobiet oczywiste jest, że do lekarza należy udać się w pierwszych tygodniach ciąży – opieka ta będzie sprawowana według zaleceń ujętych w Standardzie Organizacyjnym Opieki Okołoporodowej. W rozporządzeniu tym można znaleźć wiele informacji kto i w jaki sposób może prowadzić ciążę, jak często powinny odbywać się wizyty i jakie badania są zalecane. 

Jeśli na wizytę nie umawiamy się w trybie awaryjnym dobrze jest wybrać na nią odpowiedni moment. I tak:

• Podczas miesiączki nie planujemy wizyty, ponieważ wszystkie wykonane wtedy badania mogą się okazać niemiarodajne, a badanie jest szczególnie krępujące. Wyjątkiem jest konieczność postawienia szybkiej diagnozy lub sytuacja, kiedy sama miesiączka jest nieprawidłowa, np. bardzo obfita. Jeśli miesiączka pojawiła się w terminie umówionej wcześniej wizyty — lepiej ją przesunąć.
• 5-10 dzień cyklu (za pierwszy dzień cyklu przyjmuje się pierwszy dzień krwawienia), to najlepszy czas na wykonanie USG macicy, jajników czy piersi. Dodatkową zaletą tego terminu jest brak ewentualnych dolegliwości związanych z jajeczkowaniem lub zespołem napięcia przedmiesiączkowego.
• Między 10 a 20 dniem cyklu najlepiej umówić się na rutynowe badanie ginekologiczne, wykonanie cytologii i badanie piersi. Także USG wykonane w tym czasie będzie miarodajne.

Przygotowanie do wizyty

Wybierając się do ginekologa najlepiej ubrać się w sukienkę lub niezbyt wąską spódnicę, które podwija się podczas badania. Zdejmujemy wtedy jedynie majtki i ewentualnie rajstopy, skarpetki i buty mogą pozostać na nogach (czasem dostaje się na nie jednorazowe ochraniacze). Unikać należy bielizny typu body, wąskich spódnic i spodni utrudniających rozbieranie się i ubieranie. Jeśli usłyszysz od lekarza „proszę się rozebrać” to na pewno oznacza to tylko zdjęcie bielizny.

Pacjentki często nie są pewne jak przygotować się do badania, wiele mitów krąży na przykład na temat podmywania się. Oczywiście dla komfortu obu stron konieczne jest zachowanie higieny, jednak nie należy podmywać się bezpośrednio przed badaniem (np. w dostępnej w gabinecie toalecie), ani używać zapachowych płynów do higieny intymnej czy dezodorantów intymnych. Zmysł powonienia pomaga osobie badającej postawić diagnozę, szczególnie w wypadku infekcji pochwy. 

Przed wejściem do gabinetu należy opróżnić pęcherz moczowy (wyjątkiem jest USG wykonywane we wczesnej ciąży przez powłoki brzuszne). Zaleca się, żeby 48 h przed badaniem zachować wstrzemięźliwość seksualną.

Jeśli chodzi o fryzurę intymną to nie ma ona żadnego wpływu na badanie i nie trzeba w tym względzie robić niczego, czego nie robimy na co dzień.

Jak zaczyna się badanie ginekologiczne?

Każde badanie ginekologiczne powinno zacząć się od wywiadu. Lekarz lub położna pytać będą nie tylko o powód wizyty, ale także o datę ostatniej miesiączki, historię położniczą (ilość i rodzaj ciąż, porodów, poronień) i ginekologiczną (np. operacje), ogólny stan zdrowia, przyjmowane leki. W czasie tej rozmowy jeszcze przed badaniem, dobrze jest poinformować o swoich indywidualnych potrzebach związanych np. z niepełnoprawnością. Dziewczyny i kobiety, które są dziewicami także powinny powiedzieć o tym lekarzowi, ponieważ ma to wpływ na odpowiednie zaplanowanie badania. 

Po skończonym wywiadzie lekarz wskazuje, gdzie należy zdjąć i zostawić bieliznę. Najczęściej jest to miejsce z kozetką znajdujące się za parawanem. Niektóre gabinety oferują pacjentkom niewielką szatnię, często wyposażoną w jednorazowe fartuchy lub spódnice, które zakłada się przechodząc na fotel. Szatnie bywają naprawdę niewielkie, co może uniemożliwić swobodne poruszanie się w nich np. na wózku.

Pozycja do badania

Po skończonym wywiadzie lekarz lub położna przystępują do badania, jest ono wykonywane na fotelu ginekologicznym. Trudne może okazać się zajęcie na fotelu prawidłowej pozycji, ponieważ jest on dość wysoki (przed nim zwykle znajduje się stopień) i często niezbyt szeroki. Fotel może być wyposażony w podłokietniki, jednak nie jest to standardem.  We wszystkich fotelach regulowane jest pochylenie oparcia, a niektóre można dodatkowo obniżać lub podnosić, co znacząco ułatwia usadowienie się w odpowiednim miejscu – o te możliwości można dowiedzieć się umawiając się na wizytę. Badanie odbywa się w pozycji półleżącej, z nogami rozwartymi i zgiętymi w kolanach – umieszcza się je specjalnych podpórkach. Jeśli wiesz, że będziesz miała trudność z przyjęciem i utrzymaniem takiej pozycji rozważ, czy nie skorzystać z pomocy asystentki/asystenta.

Badanie 

Osoba badająca zajmuje miejsce między nogami pacjentki. Do pochwy zostaje wsunięty wziernik (zwykle dość chłodny) rozszerzający ją nieco i pozwalający obejrzeć narządy rodne.  W celu pobrania cytologii wsuwa się do pochwy specjalną szczoteczkę, przy pomocy której pobiera się wymaz. Kolejną czynnością jest badanie ręczne – do pochwy lekarz głęboko wsadza dwa palce, podczas gdy uciskając przez powłoki brzuszne drugą ręka bada macicę i jajniki. Aby badanie to było możliwe do wykonania pacjentka powinna jak najbardziej rozluźnić mięśnie brzucha. 

Kolejnym możliwym elementem badania – choć nie zawsze koniecznym – jest wykonanie USG. Można zrobić go przez brzuch lub przez pochwę. Głowica ultrasonografu pokrywana jest specjalny żelem ułatwiającym badanie.

Ostatnią (i czasem pomijaną) częścią badania ginekologicznego jest badanie piersi. Odbywa się już po zejściu z fotela.

Po badaniu ginekologicznym lub/i pobieraniu wymazu cytologicznego możliwe jest lekkie krwawienie lub plamienie.

Badanie ginekologiczne nie jest bolesne, choć bywa odbierane jako nieprzyjemne, szczególnie ze względu na jego charakter.

Przeciętna wizyta trwa 15-20 min.

Znalezienie wspierającej położnej i kompetentnego, empatycznego ginekologa oraz dobre przygotowanie się do wizyty w gabinecie ginekologicznym z całą pewnością ułatwi dbanie o różne aspekty swojej kobiecości. Na pewno jesteś tego warta!

 

Katarzyna Oleś – Od ponad 30 lat niezależna położna prowadząca indywidualną praktykę, autorka książki „Poród naturalny”. Współzałożycielka i wieloletnia prezeska stowarzyszenia „Dobrze Urodzeni”, członkini Ashoki. Pracuje także jako trenerka, cacherka, tutorka od lat związana z Fundacją Szkoła Liderów.